Historycy prowadzą polemikę odnośnie tego, kiedy w Tychach powstał pierwszy kościół. Według niektórych źródeł wzniesiono go w 1480 roku, według innych był to dopiero 1500 rok.
Pewnym jest jednak, że został on wybudowany w całości z drewna na terenie, które określane są mianem tyskiej początkowizny, co jest bezpośrednio związane z tym, iż w tamtym okresie miasto dopiero zaczęło się rozwijać i początkowo było niewielką wsią.
PIERWSZA WZMIANKA O TYCHACH
Potwierdzają to inne pisemne przekazy, które donoszą, iż pierwsza wzmianka o Tychach pojawiła się dopiero w 1467 roku. Ową wzmiankę można znaleźć w pszczyńskim protokolarzu. Tak jak nadmieniliśmy jest to jedynie krótki zapis, którego treść brzmi: „Dominikowi z Tychów daliśmy 5 groszy za gonty”. Stanowi on jednak niezbity dowód na to, że w tamtym czasie Tychy już istniały. Na ówczesnej początkowiźnie, czyli w miejscu, gdzie ulica Starokościelna łączy się z Aleją Bielską mieszkało na tyle dużo osób, że zdeterminowało to powstanie początkowo niewielkiej budowli sakralnej.
KOŚCIÓŁ O SKROMNYM WNĘTRZU
Wbrew niesprzyjającym warunkom, kościół wybudowano na terenach podmokłych z sosnowych bali. Swoim stylem architektonicznym tyski kościółek nie odbiegał od innych miejsc kultu wznoszonych w ten czas na ziemi pszczyńskiej. Możemy jedynie domniemać, iż wnętrze kościoła nie było bogate. By zamiast glinianego klepiska powstała posadzka, zrobiono zwyczajną wylewkę z zaprawy murarskiej. Prawdopodobnie nieopodal drewnianej świątyni znajdował się cmentarz, który nazywany był Kościeliskiem.
HOJNY KSIĄŻĘ PSZCZYŃSKI
Głównym darczyńcą, jaki doposażył kościół był Książę Pszczyński, który był fundatorem wielu innych obiektów o znaczeniu duchowo-kulturowym. I tak kościół powstały z wielkiej potrzemy tutejszych mieszkańców został w końcu konsekrowany przez biskupa krakowskiego. Rozwój warstwy społecznej, jaką było duchowieństwo (na tym terenie) został dopiero zainicjowany, stąd też, by nabożeństwa mogły się odbywać poproszono o posługę duchownego, który przyjeżdżał do Tychów z Lędzin, gdzie pełnił swoją misję duszpasterską w Parafii Świętego Klemensa.
Chcąc odpowiedzieć na pytanie: „Dlaczego to właśnie biskup krakowski dokonał konsekracji kościoła?” musimy sięgnąć do źródeł, z których jasno wynika, iż Kościół w Tychach należał do dekanatu pszczyńskiego, który to stanowił cześć diecezji krakowskiej.
Nie dziwi fakt, iż historycy dyskutują na temat tego, kiedy kościół wybudowano. O tym, że był to rok 1500 może świadczyć to, iż w Księdze Oszacowań, zwanej Liber retaxationum, jaką założono na wyraźne polecenie Piotra Tomickiego – biskupa krakowskiego, jest informacja potwierdzająca istnienie kościoła. Zapis ten został dokonany w roku 1529 i jest to dowód, że w tym roku parafia rzeczywiście istniała.
Na samym początku do tyskiego kościółka przynależało około 300 parafian, pochodzących z terenów Tychów i pobliskich Paprocan.
POCZĄTKOWO PROTESTANCKI, PÓŹNIEJ KATOLICKI
Na przełomie lat 1569 – 1629 Kościół pod wezwaniem Świętej Marii Magdaleny zarządzany był przez protestantów. Na podstawie zapisków w protokole dotyczącym wizyty protestanckiego dziekana pszczyńskiego w Tychach, czytamy, że: We wsi Tychy znajduje się całkiem nowy, piękny Kościół, a w nim dwa dzwony”. Zapis dokonany w trakcie wizytacji dziekana był odnotowany w maju 1628 roku w języku niemieckim. Nowa budowla o charakterze sakralnym została postawiona w innym malowniczym miejscu na niewielkim wzgórzu nad stawem, niemalże w centrum osady. Nie wiedzieć czemu, brak jest informacji o tym, kto i kiedy właściwie wzniósł kościół, o jakim w protokole wspomina pszczyński dziekan.
Bieg historii sprawił, iż kościół w 1653 roku był już w rękach katolików. Na podstawie wizytacji kanonicznych wiemy, iż kolejno następujący po sobie proboszczowie dbali o jego rozwój i zaopatrywali go w nowe, niezbędne urządzenia.
ZMIANA PATRONA KOŚCIOŁA
Co ciekawe w 1665 roku zmieniono patrona kościoła, którym stał się Święty Mikołaj – biskup i męczennik. Podobno w kościele, który miał już swojego II patrona znajdowały się relikwie Świętych Albana i Flawiana.
BRAK PROBOSZCZA MROCZNYM OKRESEM DLA PARAFII
W tatach 1743 – 1748 tyska parafia nie miała stałego proboszcza. Był to wyjątkowo niesprzyjający czas dla kościoła, który prawdopodobnie został częściowo obrabowany ze swych dóbr przez miejscowych ludzi.
DECYZJĄ PAPIEŻA W TYSKIM KOŚCIELE NIEGDYŚ UZYSKIWANO ODPUSTY
Cesarz Fryderyk II, który panował w latach 1740 – 1786, czyniąc Prusy jednym z najpotężniejszych państw w Europie, zakazał pielgrzymowania na Jasną Górę, celem uzyskania odpustu. W odpowiedzi na decyzję króla, Papież Klemens XIII 28 lipca 1764 roku nadał przywilej uzyskiwania odpustów w Kościele w Świętej Marii Magdaleny. Zaszczyt jaki spotkał parafię w wyniku historycznych wydarzeń, sprawił, że o kościele dowiedzieli się katolicy niepochodzący z okolic.
POTRZEBA POWIĘKSZENIA ŚWIĄTYNI
Parafia powiększała się, dlatego też z biegiem czasu zaistniała potrzeba powiększenia świątyni. Konieczność wzniesienia Kościoła, tym razem murowanego uświadomił wiernym ks. A. Tomicki. Biorąc odpowiedzialność za realizację koncepcji podpisał on umowę z przedstawicielami Tychów i Paprocan, którzy zadeklarowali swą pomoc w budowie nowego sakralnego obiektu. Należy nadmienić, iż pomoc ta nie była w żaden sposób gratyfikowana.
Tym oto sposobem już 5 czerwca 1780 roku ks. Stanisław Kroczek poświęcił kamień węgielny pod nowy kościół, a po upływie kolejnych dwóch lat do Tychów przybył delegat biskupa krakowskiego, by poświęcić nową, piękną świątynię.
NIKCZEMNY LOS I BURZA Z PIORUNAMI
Niestety przewrotność losu sprawiła, że pięć lat po zakończeniu budowy kościoła gwałtowna burza doprowadziła do częściowego zniszczenia świątyni. W znacznym stopniu uszkodzona została także wierz kościelna. Patrząc na to, w jak szybkim tempie powstał Kościół, to jego dobudowa trwała bardzo długo, bo ziszczenia kościoła i ubogacenie jego wnętrza ciągnęły się do roku 1796.
PARAFIA ZYSKUJE OKRĄGŁĄ PIECZĘĆ KOŚCIELNĄ
Warto wspomnieć, iż w późniejszym czasie parafia zyskała nie tylko więcej wiernych, ale także większą wagę. Świadczy o tym to, że w 1821 roku miała już swoją własną okrągłą pieczęć kościelną z napisem w języku łacińskim „Ecclesia parochialis Tichensis 1820
co tłumaczymy jako „Kościół Parafialny Tyski 1820”.
WPŁYW NIEMIECKIEJ TRADYCJI PASTORALNEJ NA KOŚCIÓŁ
Decyzją Papieża, dekanat pszczyński w całości został wyłączony z diecezji krakowskiej i metropolii gnieźnieńskiej. Bulla Papieża Piusa VI sprawiła, iż od tej pory parafia podlegał diecezji wrocławskiej. W praktyce oznaczało to, iż od teraz wpływ na rzeczywistość kościelną miała niemiecka tradycja pastoralna.
CZAS ZARAZY
Epidemia cholery jaka wybuchła w latach 1831 – 1832 zebrała duże żniwo wśród miejscowej ludności. W samym przysiółku Glinka zmarło 33 osoby. Duchowieństwo bało się rozprzestrzeniającej zarazy, dlatego też postanowiono zamknąć kościelne bramy. Świątynię zamknięto w tym czasie na okres siedmiu miesięcy, a Msza Święta odprawiana była w ten czas przed figurą Matki Bożej.
KOLEJNY PROJEKT ROZBUDOWY
W następnych latach Kościół zyskał nowe dzwony, jak również malowidła przedstawiające Drogę Krzyżową, które zakupiono od Kościoła Świętej Jadwigi w Pszczynie.
Parafia rosła w siłę, dlatego też w 1902 roku powstał kolejny projekt rozbudowy kościoła, który mógłby pomieścić 7500 tysiąca wiernych. Wprowadzenia architektonicznych zmian pojęła się pracownia Maxa Schliwy. W konsekwencji w 1906 roku wyburzono część starych kościelnych zabudowań, by już w 1907 roku móc poświęcić nowy, dostosowany do potrzeb parafian i nowoczesny (na miarę tamtych czasów) kościół.
Poświęcona, zmodernizowana świątynia była aż o 60% większa od obiektu, który stał tutaj pierwotnie.
WAŻNY 1922 ROK
Rok 1922 był wyjątkowo istotny i zapisał się w dziejach parafii.
Dlaczego?
Otóż 6 lipca w sposób symboliczny w trakcie mszy uhonorowano przyjęcie Śląska do Polski, natomiast w sierpniu tegoż samego roku w kościele zawitał sam Naczelnik Państwa Polskiego Józef Piłsudzki.
OKRUTNY CZAS WOJNY I NIEMIECKIEJ OKUPACJI
Wojenna zawierucha odcisnęła piętno na działalności kościoła katolickiego, gdyż już w 1940 roku rozpoczęły się hitlerowskie represje. Okupant zabronił odprawiania Mszy Świętej w języku ojczystym, zarządzono likwidację kościelnych sztandarów, natomiast w grudniu 1940 roku dokonano konfiskaty dzwonów. Od tej pory z nowej kościelnej wierzy nie wybrzmiewał dźwięk dzwonów, które niegdyś zapraszały parafian do wzięcia udziału w nabożeństwach.
Po ustaniu II wojny światowej, zimą w roku 1945 w Kościele Świętej Marii Magdaleny odprawiono pierwszą powojenną mszę w języku polskim.
POLITYKA PRL A DZIEJE KOŚCIOŁA
Fakt, iż zakończyła się okupacja niemiecka nie oznaczało tego, że Polska będzie mogła cieszyć się wolnością, tak jakby chciały tego osoby, które za kraj ten poświęcili swoje życie i marzenia. Czas Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej był okresem innych represji – niweczenia wartości i podważania wiary w Boga i instytucję kościoła. Dlatego tez Kościół Świętej Magdaleny pełnił kluczową rolę w podtrzymywaniu ducha wiary wśród społeczeństwa, które miało odtąd składać hołd pracy i wierzyć w mityczne wspólne dobro. W 1957 roku tyski kościół stanowił jedyny ośrodek sakralny w Tychach. Miasto Tychy stało się pracowniczą „sypialnią”, a Kościół Świętej Mari Magdaleny obejmował wszystkich okolicznych wiernych, którzy nie mogli liczyć na powstanie nowej świątyni bożej w swojej okolicy. Miało to oczywiście związek z polityką. Parafia czekała na lepsze czasy… W 1989 roku zainteresowanie okolicznych duchownych było rozproszone, gdyż skupili się oni na stworzeniu sieci mniejszych kościołów, stąd też ich wzrok nie był zwrócony na Kościół, który dawniej podtrzymywał życie parafialne w Tychach.
KOŚCIÓŁ ZYSKUJE NOWY BLASK
Kościół zyskał swój nowy blask, po remoncie wierzy oraz oratorium i uporządkowaniu przestrzeni cmentarnej. Z inicjatywy Księdza Teofila Grzesicy po gruntownym remoncie, w kościelnej wierzy stworzono Kaplicę Najświętszego Sakramentu, jaka 22 grudnia została pobłogosławiona.
Dzieje Kościoła Świętej Marii Magdaleny są ciekawe i z całą pewnością warto je znać. Przechodząc obok tej niezwykle atrakcyjnej budowli sakralnej, zwracając uwagę na kościelną wierzę, można z nostalgią popatrzeć na obecne oblicze Kościoła, który miejmy nadzieję cały czas będzie piękniał i się rozwijał. Zachęcamy do tego, by wstąpić tu choć na chwilę, zatopić się w modlitwie lub zwyczajnie wyciszyć się i pokontemplować. Niesamowite wnętrza i spokojna kolorystyka z całą pewnością temu sprzyjają.
*Zdjęcia ukazane we wpisie pochodzą ze stron:
https://silesia.edu.pl/index.php/Parafia_św._Marii_Magdaleny_w_Tychach
https://polska-org.pl/8208081,foto.html
http://wikimapia.org/2325360/pl/Kościół-p-w-św-Marii-Magdaleny
