Moja fascynacja tym świętym trwa już dobrych kilka lat. Przemierzam Górny Śląsk i najbliższe okolice śladami Nepomuka. Spośród kilku tysięcy upamiętnień udało mi się zrobić ok. 200 zdjęć jego kapliczek, rzeźb czy obrazów. „Tropię” go nadal!
Urodził się ok. 1350 w Pomuku, obecnie Nepomuk, w Czechach. Około 1380 r. przyjął święcenia kapłańskie i został kanonikiem przy katedrze św. Wita, Wacława i Wojciecha na Hradczanach. W 1389 mianowany został wikariuszem generalnym arcybiskupa praskiego. W związku z zatargiem między królem Czech Wacławem IV a arcybiskupem, reprezentujący metropolitę Jan Nepomucen popadł w niełaskę władcy.
fot. z m. Bytów
Został uwięziony i poddany torturom. Następnie 20 marca 1393 roku zrzucono go z mostu Karola do rzeki Wełtawy. Jego zwłoki złożono w katedrze na Hradczanach.
Według tradycji po otwarciu krypty świętego, przed kanonizacją w 1719, okazało się, że jego zwłoki mają nienaruszony język. Takie przedstawienie ma związek z promowaną w czasie starań o beatyfikację i kanonizację wersją męczeństwa, które miało być wynikiem zachowania tajemnicy spowiedzi.
fot. z m. Gorzyczki
Kapłan miał nie chcieć zdradzić królowi tajemnicy spowiedzi jego małżonki Zofii Bawarskiej (król podejrzewał żonę o niewierność). W rzeczywistości Jan nie był spowiednikiem królowej i nie pełnił żadnych funkcji na dworze.
fot. z m. Troki Litwa
Kult św. Jana Nepomucena szybko rozprzestrzenił się na Czechy i ościenne kraje, trafił między innymi do Polski / zwłaszcza na Śląsk/, Austrii i Niemiec.
fot. z m. Koszęcin
Jan Nepomucen został beatyfikowany w 1721 roku a kanonizowany 19 marca 1729.
fot. z m. Piskorzów
W ikonografii święty przedstawiany jest w stroju kapłańskim, w sutannie, rokiecie, birecie. W ręku palma męczeńska; krucyfiks, niekiedy trzyma palec na ustach, symbol zachowanej tajemnicy spowiedzi. Jego atrybutami są: klucz, książka, kłódka, krzyż w ręce, zapieczętowany list, most (z którego został zrzucony), pieczęć, wieniec z pięciu gwiazd (w środku napis tacui – milczałem), woda, zamek.
fot. z m. Leszczyny
Jest patronem spowiedników, szczerej spowiedzi, dobrej sławy i tonących oraz orędownikiem podczas powodzi. Jest także patronem mostów.
fot. z m. Spisske Podhradie
Według tradycji ludowej był świętym, który chronił pola i zasiewy przed powodzią, ale również i suszą. Dlatego figury Jana Nepomucena /Nepomuki/ można spotkać najczęściej przy drogach w sąsiedztwie mostów, rzek, ale również na placach publicznych i kościelnych oraz na skrzyżowaniach dróg.
fot. z m. Gogolin
Na załączonych fotografiach różne formy kultu Nepomuka ze Śląska, innych regionów Polski, Słowacji i Litwy.
Krzysztof Kluczniok – Prezes Stowarzyszenia Przyjaciół leszczyn „Dzwon”.
